Nga Andrew E. Harrod

Në atë që provoi të ishte një “snapshot” (foto) e pikëpamjeve profesionale të konfliktit arabo-izraelit në prag të luftës, ndihmësprofesori i Universitetit Georgetown dhe kolegu i vjetër i Institutit të Lindjes së Mesme (MEI) Khaled Elgindy arriti në përfundimin se “bota arabe është duke larë duart e tyre” rreth çështjes Palestineze gjatë një webinari të MEI, të 3 majit. Ai ra dakord me kolegët e tij panelistë me tematikën “Normalizimi arabo-izraelit: Një rrugë e qëndrueshme drejt paqes?” se Amerika dhe shtetet arabe po i japin përparësi interesave vetjakë praktikë mbi një projekt të Palestinës, i dhunshëm, gjithnjë e më i dhunshëm.

Panelistët shqyrtuan implikimet e Bahreinit, Marokut, Sudanit dhe Emirateve të Bashkuara Arabe duke vendosur marrëdhënie normale diplomatike me Izraelin gjatë muajve të fundit të ish-Presidentit Donald Trump në detyrë. Këto marrëveshje të iniciuara nga Bahrain dhe Marrëveshjet Abrahami të Emirateve të Bashkuara Arabe janë bërë vetëm më të shquara në ditët pas panelit. Grupi terrorist i Hamasit i mbështetur nga Irani në Gaza rinovoi sulmet me raketa kundër Izraelit në 10 maj, duke gjuajtur mijëra raketa në Tel Aviv dhe qendrat e tjera të popullsisë civile izraelite. Izraeli u kundërpërgjigj me sulme ajrore dhe artileri. Zyrtarët e Emirateve të Bashkuara Arabe paralajmëruan Hamasin për sanksione nëse fushata e saj vazhdon.

Këto njohje të shteteve arabe të Izraelit “u grabitën palestinezëve një nga pikat e pakta të levave që ata kishin përkundrejt Izraelit”, vuri në dukje Elgindy. Palestinezët vuajnë “asimetri mjaft të fuqishme të pushtetit” me Izraelin. Duke pasur parasysh këtë “kërcënim ekzistencial për projektin kombëtar palestinez”, shtoi ai, “përgjigjja palestineze në të gjithë spektrin politik ishte jashtëzakonisht negative”.

Nënkryetari dhe drejtori ekzekutiv i Qendrës Richardson për Angazhimin Global, Mickey Bergman, ndihmësi tjetër i Elgindy, Georgetown, argumentoi se këto shtete arabe kishin qenë “shumë oportuniste” në bërjen e marrëveshjeve me Izraelin. Panelistët vunë në dukje se Trump njohu pretendimin e Marokut për Saharanë Perëndimore të diskutueshme dhe zhvlerësoi Sudanin si një shtet sponsor i terrorit. Ndërkohë, Bahreini dhe Emiratet e Bashkuara Arabe donin lidhje më të ngushta me Izraelin dhe Shtetet e Bashkuara, veçanërisht duke pasur parasysh kërcënimet në rritje të Iranit.

Duke u ndalur te shtetet e Gjirit, studiuesi jorezident i MEI Mohammed Soliman vuri në dukje se për ta, “gjeopolitika është kthyer”. Që nga zgjedhjet e Trump 2016, “Amerika ka më pak kapital lokal dhe gatishmëri për të investuar në shumë probleme në të gjithë botën”. Në veçanti, “Amerika po lë gjithçka pas për Indo-Paqësorin,” vuri në dukje ai.

“Në mënyrë që të riorganizohet rajoni në një arkitekturë të dominuar nga post-SH.B.A.”, analizoi Soliman, shtetet e Gjirit “duhet të zgjidhin disa probleme dhe të rindërtohen me forca të caktuara” Kjo përjashtonte përpjekjen për të zgjidhur konfliktin izraelito-palestinez të papërfshirë me zgjidhjen e madhe të krijimit të një shteti palestinez së bashku me Izraelin. “Status quo-ja aktuale nuk mund të mbahet,” shpjegoi ai, “bazuar në një ëndërr për të pasur një zgjidhje me dy shtete së shpejti.” Siç u pajtua me Elgindy, “në thelb, ajo që shtetet arabe po thonë është, ne nuk mund të presim përgjithmonë, ose për të ndjekur interesat tona dypalëshe ose për të ndjekur interesa të tjerë gjeopolitikë”, mbi “këtë njëbrirësh të quajtur një zgjidhje me dy shtete”.

Në të kundërt, shtetet e Gjirit dukeshin më të interesuar në aleancat ushtarake mes tyre dhe me Izraelin për t’iu kundërvënë kërcënimeve si Irani, tha Soliman. “Ideja e një NATO arabo-izraelite” shkon prapa te Presidenti George W. Bush dhe “ne po shkojmë atje. Nuk është më një ide e lezetshme; megjithatë, do të duhet kohë.” Moderatori i uebinarit, Joyce Karam, korrespodent i Uashingtonit për The National, vuri në dukje se një “NATO Arabe” ishte një “ide që filloi së pari me Harry Truman” me iniciativa që çuan në Paktin e Bagdadit të dështuar të vitit 1955.

Elgindy gjithashtu përmendi realitetet praktike që lehtësuan marrëdhëniet e Izraelit me Bahreinin, Marokun, Sudanin dhe Emiratet e Bashkuara Arabe. Ndryshe nga Egjipti dhe Jordania, të cilët bënë marrëveshje paqeje me Izraelin përkatësisht në 1979 dhe 1994, kjo katërshe arabe nuk kishte qenë kurrë në luftë me Izraelin. Përkatësisht, disa prej këtyre shteteve kanë pasur “marrëdhënie nën-tryezë gjithsesi me izraelitët” dhe tani thjesht “janë duke shenjtëruar një rend ekzistues gjeopolitik”.

Ndërkohë, shtetet arabe “do të vazhdojnë t’u paguajnë buzëve dy shteteve sepse të gjithëve u duhet një vend për të varur kapelën e tyre” në lidhje me një strategji për palestinezët, vëzhgoi Elgindy. Megjithatë aktorët ndërkombëtarë gjithnjë e më shumë po praktikojnë “menaxhimin e konfliktit” dhe “neveritjen ndaj rrezikut” ndaj palestinezëve, Programi i Konfliktit Izraelo-Palestinez nga Instituti i Paqes i Shteteve të Bashkuara, shpjegoi drejtori Lucy Kurtzer-Ellenbogen. Së bashku, shtoi ajo, “tendencat izraelite janë të qarta se organi politik ka lëvizur shumë dhe kryesisht në të djathtë”, në dëm të koncesioneve ndaj palestinezëve. Kjo prirje është përshpejtuar vetëm me shpërthimin e fundit të dhunës.

Megjithatë edhe para xhihadit të fundit të Hamasit, Elgindy fajësoi saktë palestinezët për gjendjen e tyre të vështirë, pasi anulimi i fundit i Autoritetit Palestinez të zgjedhjeve të vonuara – të parat që nga viti 2006 – zbuloi më tej korrupsionin e diktaturës së PA. Anulimi “është një shenjë tjetër e një, unë nuk bëj ndonjë mënyrë tjetër për ta thënë atë, por një udhëheqje e falimentuar, që nuk ka asnjë vizion strategjik, që është i paaftë për të bërë edhe minimalisht atë që kërkohet për të rregulluar shtëpinë e saj”. “Ju kurrë nuk mund të nënvlerësoni vërtet mosfunksionimin e udhëheqjes palestineze,” shtoi ai.

Fiaskoja e zgjedhjeve “është shumë një plagë e vetë-shkaktuar”, tha Elgindy, dhe palestinezët janë “bërë armiqtë e tyre më të këqij” duke u treguar të padenjë për shqyrtim serioz ndërkombëtar. Kjo paaftësi shoqërore “është vetë-përforcuese” kundër aspiratave të shtetit Palestinez, pasi kombet Arabe “nuk janë të prirura të dëshirojnë të ecin përpara me dy shtete”. Në këtë kontekst, ai ndëshkoi Izraelin, Shtetet e Bashkuara dhe vendet e tjera për “kundërshtimin e përpjekjeve të pajtimit palestinez” midis PD dhe Hamasit, sikur dhënia e pushtetit terroristëve xhihadistë mund të zgjidhte gjithçka.

Analiza e situatës së çështjes palestineze e la Elgindy në një gjendje shpirtërore të zymtë. Izraelitët vazhdojnë të vendosin territoret e diskutueshme të Bregut Perëndimor, zemrën historike hebraike të Judesë dhe Samarisë, duke kufizuar kështu vazhdimisht shtrirjen e çdo sovraniteti të ardhshëm palestinez. “Aneksimi de facto po ndodh në terren ndërsa flasim, me pak fjalë kundërshtimi” globalisht, tha ai; situata “po përkeqësohet me të vërtetë, me të shpejtë”.

Megjithatë, ajo që për Elgindy është disfata Palestineze është për të tjerët fitorja e Izraelit mbi një armik të deritashëm të paqëndrueshëm që është drejtuar përsëri në gjakderdhje të kotë. Pas dekadave të rezistencës izraelite kundër përpjekjeve arabe për të shkatërruar shtetin hebre, qeveritë praktike arabe po kërkojnë marrëdhënie të ndërsjellta me Izraelin dhe braktisin palestinezët ekstremistë, refuzues. Nëse kjo pranim i realitetit përhapet në shtetet e tjera arabe, mbase një ditë edhe profesorët e studimeve të Lindjes së Mesme do të ndjekin shembullin.

***

Andrew E. Harrod, një anëtar i Campus Watch Fellow, studiues dhe shkrimtar i pavarur, është bashkëpunëtor i Projektit Lawfare. Ndiqeni atë në Twitter në: @AEHarrod.