TIRANË-Teksa orë pas ore situata në Jeruzalem, tensionohet ndjeshëm dhe numri i viktimave ka tejkaluar 50 në tre ditët e fundit, mes të cilëve edhe lideri Hamasit, në një rrëfim për Report TV ambasadori izraelit Noah Gal Gentler në Tiranë, theksoi se përplasjet e ditëve të fundit janë përdorur më shumë si justifikim për të shkaktuar tensione nga ana e Hamas-it dhe jo për një kauzë të drejtë.

I pyetur se përse Hamasi ndërhyri pikërisht në këtë moment ai u shpreh se kjo situatë përsëritet vazhdimisht, çdo dy ose tre vjet.  Ambasadori e cilësoi të drejtë vendimi e gjykatës për të rikthyer pronat tek ish-pronarët, teksa pyetur nëse Izraeli do të pranonte që Jeruzalemi Lindor t’u kalonte palestinezëve, ambasadori e refuzoi kategorikisht një gjë të tillë.

Intervista e plotë
Suada Mehmetaj: Zoti Ambasador Faleminderit që pranuat të zhvillonit këtë intervistë me Report Televizion.

Ambasadori Noah Gal Gentler: Faleminderit, është kënaqësia ime!

Suada Mehmetaj: Zoti Ambasador si e perceptoni situatën aktualisht në Izrael dhe përplasjet që janë shfaqur në media dhe në qytet kohët e fundit?

Noah Gal Gentler: Mua më duket se Jeruzalemi është përdorur më shumë si një justifikim! Për momentin në Jeruzalem nuk ka probleme të veçanta. Por në momentin që flasim i gjithë Izraeli është nën sulmim e raketave të Hamasit, organizatës terroriste që operon në Rripin e Gazës. Nuk është më çështja për përplasje lokale është gjithandej.

Suada Mehmetaj: Por në fillim të këtij konflikti dhe ashtu siç po paraqitet edhe në media, të cilat i ndjek personalisht nga afër ka pasur disa përpjekje për të zhvendosur 20 familje palestineze nga Rajoni dhe aty ka filluar çdo gjë?

Noah Gal Gentler: Është e vërtetë! Por kjo gjë është bërë me një vendim gjykate, sepse ato shtëpi në të cilat ata jetojnë, u përkisnin hebrenjve 50 vite më parë. Mendoj se është shumë e drejtë nëse dikush kishte një pronë dhe atë e kanë dëbuar nga ajo, atij t’i kthehet prona mbrapsht.

Suada Mehmetaj; Por çfarë mund të themi për Portën e Damaskut? Autoritetet vendosën që ta mbyllnin portën për të mos lejuar grumbullimet publike. A ishte kjo një masë e marrë për shkak të kufizimeve anti-COVID apo kishte të bënte me diçka tjetër, siç duan ta paraqesin Hamasi dhe populli palestinez? 

Noah Gal Gentler: Në fakt disa masa nuk janë marrë në Portën e Damaskut, por në PortënMea Shearim dhe kjo masë është marrë për të ndaluar përshkallëzimin e tensioneve. Por kufizimet ishin hequr, para se të ndodhte sulmi në Gaza. Kështu që sërish e gjithë kjo është thjesht një justifikim, nuk është vetë problemi. Problemi është se Hamasi ka një rregull të qartë dhe do të destabilizojë me çdo kusht shtetin e Izraelit. Dhe ai do të gjejë çdo mënyrë për të bërë një gjë të tillë. Sigurisht, Jeruzalemi është një qytet me të vërtet tejet delikat dhe i shenjtë për të gjitha fetë monoteiste dhe herë pas herë shfaqen probleme në vende të ndryshme. Por qyteti është i hapur për këdo që dëshiron të praktikojë fenë e vetë! Kështu që nuk duhet të ketë asnjë problem dhe ka funksionuar kështu në 50 vitet e fundit.

Suada Mehmetaj: Natën e kaluar pamë shumë shpërthime me raketa që janë hedhur nga Hamasi në drejtim të Izraelit dhe sigurisht edhe Izraeli reagoi duke sulmuar edhe ai. Më pas u njoftua se edhe qyteti i Lod është vendosur në gjendje emergjence! A mendoni se në ditët në vijim do të merren masa të ngjashme në qytete të tjera apo shpresoni se situata do të arrihet të vihet nën kontroll? 

Noah Gal Gentler: Unë mendoj se është vënë nën kontroll! Nga ajo çfarë mund të shoh nga Lodi, mëngjesi i sotëm atje ishte tejet i qetë dhe situata ishte vënë nën kontroll. Situata e natës  së mbrëmshme, nuk ishte gjë aspak e këndshme të shikoje por mendoj se gjendja tani është disi më e relaksuar. Reagimi i qytetit të Lodit, ende nuk është e qartë se përse e morën një masë të tillë, jo vetëm nga raketat e Hamas, por për shkak të një sërë faktorësh të kombinuar bashkë të cilët me siguri kanë bezdisur shoqërinë atje. Duhet ta kontrollojmë këtë gjë, duhet ta kontrollojmë dhe do ta bëjmë këtë pasi e gjithë kjo të ketë përfunduar.

Suada Mehmetaj: Sipas mendimit tuaj kush ka qenë shkaku nxitës për këtë situatë. Sepse ne e kemi parë se është një histori që vazhdon prej dekadash dhe jo vitesh, e kemi parë atë të qetësohet për një periudhë të caktuar kohe dhe më pas të fillojë sërish. Çfarë mendoni se ishte shkaku, shkrepësja për këtë konflikt këtë herë?

Noah Gal Gentler: në fakt është një konflikt se e përsërit veten çdo 2-3 vjet. Gjithmonë e orkestruar nga Hamasi, por këtë herë nuk mund të mendoj për një shkak të veçantë. Mbase mund të ketë ndikuar edhe anulimi i zgjedhjeve nga Autoriteti Palestinez, mbase edhe arsye të tjera. Por gjithmonë justifikimi është gati nën tavolinë, ata mund ta përdorin atë kurdo të duan. Nëse arrijmë ta ndalojmë tani, në 2 ose tre vite më vonë ata do të gjejnë një tjetër justifikim. Në të kaluarën ata kishin si justifikim vuajtjet e popullit të Gazës. Izraeli së bashku me Egjiptin dhe me mbështetjen e Katarit, kanë investuar më shumë se 1 miliard dollarë në Rripin e Gazës, gjatë dy tre viteve të fundit. Por e taksoj sërish nëse kërkon për një justifikim tjetër, patjetër që do ta kesh.

Suada Mehmetaj: Sipas mendimit tuaj, cila do të ishte zgjidhja finale që njerëzit nga Izraeli dhe Palestina të jetojnë së bashku, në paqe me njeri-tjetrin? Dhe të shmanget ajo që thatë ju se do të përsëritet konflikti sërish pas dy ose tre viteve?

Noah Gal Gentler: Mendoj se fillimisht duhet të diferencohen edhe vetë palestinezët, në njërën anë mbështetësit e Autoritetit Palestinez dhe Hamasit, ata vriten mes veti. Ata nuk flasin të njëjtën gjuhë. Hamasi nuk e njeh të drejtën e Izraelit për të ekzistuar, kështu që nuk mund të flasësh me një organizatë të tillë. Me autoritetin palestinez jemi munduar të flasim, ndonjëherë ja dalim me sukses ndonjëherë nuk ja dalim sepse ata vendosin në diskutime shumë kushte të cilat ne nuk jemi në gjendje të përmbushim. Kjo është arsyeja se përse vitet e fundit ne nuk kemi mbajtur negociata serioze. Ish-presidenti Trump vendosi para tyre një plan tejet të mirë, por ata nuk reaguan ndaj këtij plani. Të gjitha skenarët më të mira janë refuzuar deri tani!

Suada Mehmetaj: Pikërisht këtu doja të ndalesha, a mendoni ju se vendimi i influencuar pikërisht edhe nga Presidenti Trump, që Kosova të hapte ambasadën e saj në Jeruzalem dhe që qeveria serbe do ta zhvendoste atë nga Tel Avivi për ta vendosur në Jeruzalem do të ndikonte në këtë çështje. Apo a ka ndikuar vetë vendimi i Izraelit për të konsideruar Jerusalemi si kryeqytet në kundërshtim me faktin se Tel Aviv është i njohur dhe i pranuar nga të gjithë autoritetet ndërkombëtare?

Noah Gal Gentler: Shikoni, prej më shumë se 3000 vitesh Jerusalemi është konsideruar si kryeqytet i Izraelit, që në kohën e Mbretit David dhe Mbretit Solomon. Ne nuk kemi nevojë për aprovimin e palestinezëve për këtë gjë. Nuk shoh dot asnjë lidhje me vendimin e Kosovës dhe faktin që Hamas po godet me raketa Izraelin. Nuk ka asnjë lidhje.

Suada Mehmetaj: Jo në fakt ajo që doja të thoja se shumë gjëra të vogla mund të ndikojnë!

Noah Gal Gentler:Jo nuk e shoh si faktor, ata kanë mjaftueshëm arsye të tjera, nuk e kam dëgjuar Kosovën si fakt.

Suada Mehmetaj: Po çfarë mund të themi për vetë Jeruzalemin? Palestinezët e pretendojnë Jeruzalemin Lindor si kryeqytet të tyre dhe në anën tjetër vetë Izraeli e sheh Jeruzalemin si kryeqytet të vetin. A mendoni se ky është një problem i madh?

Noah Gal Gentler: Sigurisht, kur zhvillon negociata njerëzit mund të diskutojnë në lidhje me këto gjëra por kur nuk diskuton gjëra ngecin në batak. Kjo është gjendja me të cilin po përballemi tani, sepse në vitet e fundit ne nuk kemi negociuar. Asnjëri nga ne nuk do të dorëzonte në tavolinë Jeruzalemin Lindor por ata mund të parashtrojnë të gjithë kërkesat e tyre në tavolinën e diskutimeve, por ata nuk e bëjnë një gjë të tillë.

Suada Mehmetaj: Do të doja të dija, duke qenë se jeni edhe përfaqësuesi i Izraelit në vendin tonë edhe duke marrë në konsideratë marrëdhëniet e mira që ekzistojnë mes të dy vendeve, Shqipëria do ta njohë Jeruzalemin si kryeqytet të Izraelit?

Noah Gal Gentler: Nuk përgjigjem dot për këtë sepse nuk kam asnjë sinjalizim në lidhje me këtë dhe në këtë rast do të ishte më e drejtë të pyesni përfaqësuesit tuaj. Për ne është shumë e qartë Jeruzalemi është kryeqyteti jonë, nëse ju vini të vizitoni Izraelin zyrtarisht të gjithë personat dhe organet qeveritare gjenden në Jeruzalem. Çdo vend që ju do të vizitoni , parlamenti, qeveria, presidenti dhe kryeministri të gjithë gjenden në Jeruzalem. Është një lojëkukafshehthi dhe ne refuzojmë të jemi pjesë e saj. Po ashtu edhe SHBA,  Kosova, Guatemala, Honduaras nuk ibesojnë këto numra më.

Suada Mehmetaj: Por Bashkimi Evropian dhe Organizata e Kombeve të Bashkuara thonë ndryshe.

Noah Gal Gentler: Ata mund të thonë çfarë të duan, është një botë e lirë, ata mund të thonë mendimin.

Suada Mehmetaj; Do të doja të qëndronim pak në marrëdhëniet mes dy vendeve, Shqipërisë dhe Izraelit. Si i vlerësoni ju këto marrëdhënie?

Noah Gal Gentler: Sigurisht janë marrëdhënie shumë të mira edhe pse mendoj se mund të bëhet shumë më shumë, veçanërisht në çështje që i përkasin biznesit, turizmit dhe teknologjisë dhe kjo është kryesisht punë ime. Situata e shkaktuar nga COVID-19 nuk na mbështet, por të paktën në vendin tim duket se është vënë nën kontroll. Në momentet që kufijtë do të hapen fluturimet do të nisin sërish. Në fakt nesër ne do të nisim fluturimet direkte Tel Aviv-Tiranë me Charter, në mënyrë që të mund të sjellin sërish turistë dhe biznesmenë sërish. Do ta marrim veten sërish edhe pse do të duhet kohë.

Suada Mehmetaj: Gjatë kohës tuaj në Shqipëri, besoj se ju kishit mundësinë për të parë se shqiptarët kanë një ndjesi tejet pozitive karshi Izraelit dhe hebrenjve. Kjo në saj të historisë së përbashkët dhe mënyrës sesi shqiptarët u sollën me hebrenjtë gjatë luftës së dytë botërore. A mendoni se ka mënyra për ta ritreguar atë histori dhe atë gjë që ka ndodhur për brezat e ardhshëm? Për të dhënë një shembull të mirë sesi njerëzit mund të ndihmojnë dhe bashkëpunojnë me të vërtetët me njëri-tjetrin?

Noah Gal Gentler: Është me të vërtet një pyetje e mirë. Siç e dini mund të arrihet të krijohen marrëdhënie shumë të mira, me vende të cilat kanë pasur histori shumë të rëndë mes tyre, siç ka ndodhur në rastin tonë me Gjermaninë në ditët e sotme. Nëse e gjykojmë në raport me Shqipërinë, është shumë herë më e lehtë për të pasur një marrëdhënie të mirë. Ne ju detyrohemi jashtëzakonisht shumë për mënyrën sesi ju jeni sjellë me ne gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe të sillemi mirë me juve na vjen si diçka instiktive. Duke marrë në konsideratë edhe faktin se të dyja vendet tona janë të vogla dhe mesdhetare, tregon se ne kemi mjaft punë për të bërë së bashku. Mungesa e marrëdhënieve diplomatike gjatë regjimit të kaluar në Shqipëri na shkakton neve shumë pengesa dhe kërkon më shumë kohë për të arritur në nivelin e dëshiruar. Sepse për shumë vite ne nuk ishim në gjendje të bënim asgjë dhe kjo është situata në të cilën gjendemi aktualisht.

Suada Mehmetaj: Në bazë të njohurive të mia të mëparshme dhe asaj që mund të konceptoj tani është se do të ishte gjë tejet pozitive hapja e një muzeu të madh apo diçkaje të ngjashme, gjë që të cilën ne nuk e kemi tani.

Noah Gal Gentler: Mendoj se ne po punojmë në këtë drejtim sepse po diskutohet që të hapet Muzeu i Hebrenjve në Vlorë, të cilën e konsideroj si një iniciativë tejet pozitive. Kjo është një pjesë e marrëveshjes por ka edhe shumë gjëra të tjera. Sepse vendet mund t’i bazojnë marrëdhëniet e tyre në shumë aspekte, në shkencë, në teknologji, në edukim, në biznes sigurisht, turizëm dhe agrikulturë dhe ne po mundohemi t’i bëjmë të gjitha. Jam optimist në këtë aspekt, por viti i fundit nuk ka qenë aspak i lehtë për shkak të tërmetit fillimisht dhe më pas për shkak të COVID, i cili nuk ka marrë fund ende dhe duket se kjo do të marrë pak kohë.

Suada Mehmetaj: Do të doja të qëndroja pak tek ndihma e ekipeve të shpëtimit Izraelit që erdhën pas tërmetit të nëntorit 2019 për të ndihmuar në operacionet e kërkim shpëtimit. A kishte projekte të tjera për të ndihmuar shqiptarët pas tërmetit apo vetëm grupet që ndihmuan në kërkim- shpëtim pas tërmetit ?

Noah Gal Gentler: Ne ofruam disa teknologji dhe njohuri të cilat mund të ndihmojnë në situata dhe tërmete të ngjashme në të ardhmen. Janë bërë disa gjëra por nuk duhet të harroni që vendi im është larg dhe nuk përjeton shpesh tërmete. Fakti që ne mund të ndihmojnë pas tërmeteve është në sajë të disa njohurive të fituara për shkak të luftërave të vazhdueshme dhe terrorit që ka kaluar Izraeli. Sistemi jonë është shumë mirë i organizuar për menaxhim krizash. Në këto lloj situatash ne mund të ofrojmë ndihmë dhe sigurisht do të ndajmë këto ndihma.

Suada Mehmetaj: Do të doja të ndaloja pak në aspektin ekonomik.  A ka shumë kompani apo investitor izraelitë që kanë filluar të punojnë apo të investojnë në Shqipëri?

Noah Gal Gentler: Ka shumë pak kompani këtu, jo shumë . Nuk jam i kënaqur me nivelin e aktiviteteve.  Mendoj se nëse neve i shesim njëri-tjetrin produkte ne do të përfundojmë me 100 milion dollarë shkëmbime në vit. Por nëse do të arrinim të sillnim investime të huaja në vend, ne do të garantonim këtë shumë në një ose dy muaj. Synimi është që në të kemi organizime të përbashkëta në Shqipëri, të kemi investime dhe shumë marrëdhënie të tjera. Por ne kemi nevojë të prodhojmë këto në mënyrë që të investojmë për këtë treg dhe për tregun e jashtëm po ashtu.

Suada Mehmetaj: Të paktën për tregun rajonal

Noah Gal Gentler: Për atë rajonal dhe atë Evropian.

Suada Mehmetaj: Për shqiptarët, Izraeli është një destinacion i dëshiruar për të kaluar pushimet e tyre, por do të doja të dija nëse Shqipëria është një destinacion i preferuar për izraelitët?

Noah Gal Gentler: Po, kështu ndodhi në vitin 2019, ku më shumë se 20 000 turistë erdhën për të vizituar vendin tuaj, shumë kanë ardhur duke përdorur fluturime charter nga prilli në nëntor ose nga fundi i tetorit. Sigurisht gjatë viti 2020 ne e humbën këtë gjë dhe tani po mundohemi ta rifitojmë. Fluturimi i parë charter mbërrin nesër dhe javën e kaluar ne kishin një takim në Zoom me 55 operator turistik nga Izraeli dhe me 12 nga Shqipëria, ku i pranishëm ishte edhe ministri i transportit, në mënyrë për të ringjallur procesin sërish. Shpresoj që të arrijmë të sigurojmë shifra të larta, këtë vit mbase 30 000 mijë, vitin që vjen 40000 e kështu me radhë. Nëse ne arrijmë të sigurojmë arritje të mëdha kjo do të ishte një gjë tejet e mirë dhe do të krijonte një treg të madh për ne. Njerëzit në Izrael pëlqejnë vendet si Shqipëria, për shkak të historisë, për shkak tëvendndodhjes në Mesdhe, për shkak të ushqimit, njerëzve dhe motit dhe detit. Jam shumë optimist, por duhet të jemi të vetëdijshëm se kjo gjë kërkon shumë kohë. Nuk mund ta bindësh tregun në një natë të vetme dhe tu thuash se duhet të vijnë në Shqipëri. Nëse shikoni Greqinë, Qipron apo Kretën apo Korfuzin ata presin çdo vit 250-300 mijë turistë minimalisht apo ndonjëherë edhe më shumë se 1 milion turist në vit. Por për të arritur në këtë pikë atyre iu deshëm 25 deri në 30 vite punë.

Suada Mehmetaj: Për të arritur këtë duhet shumë punë, durim dhe publicitet i mirë mbase.

Noah Gal Gentler: Tani është pak më e lehtë sepse në të kaluarën duhej të shpenzoheshin miliona dollarë për të reklamuar vendin. Por tani nëpërmjet mediave dixhitale, ajo kushton pothuajse asgjë.

Suada Mehmetaj: Prej disa vitesh ju gjendeni në Shqipëri, a vëni re se ka ndryshime për më mirë?

Noah Gal Gentler: Nuk ka asnjë dyshim për këtë. Kam shërbyer si ambasador në Bullgari nga viti 2006 deri në 2011 dhe hera e parë që kam vizituar Shqipërinë ka qenë në vitin 2009 dhe brenda këtyre 12 viteve di të them se ndryshimi është i jashtëzakonshëm, veçanërisht në Tiranë por jo vetëm. Drejtimi është i qartë tani është koha që ne të plotësojmë pjesën që na takon.

Suada Mehmetaj: A mund të më thoni diçka që të impresionon ty për Shqipërinë si person dhe si ambasador?

Noah Gal Gentler: Parimet e mia më bëjnë të impresionohem nga njerëzit, nuk më bën përshtypje një rrugë apo trotuar më i mirë. Unë i shikoj njerëzit ata që të gjenden pranë në ditë tejet  të vështira. Është shumë e lehtë të jesh mik me dikë në koktejl por nuk është e lehtë të jesh mik me dikë në luftë. Ky është kriteri im dhe unë e shoh përherë këtë gjë. Shqiptarët e kanë treguar veten tejet bujar dhe të guximshëm për njerëzit e mi gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe për këtë arsye unë i vlerësoj shumë.

Suada Mehmetaj: Shumë faleminderit për bisedën e këndshme Z. Ambasador.

Noah Gal Gentler: Faleminderit Juve.